تمرین خواندن تأکید بر لحن،آوا وآهنگ مناسب
سطوح روخوانی:
گام اول: خواندن درست وروان یک متن
گام دوم : رعایت لحن وآهنگ متن با توجه به شرایط موجود ومتناسب با فضای حاکم بر متن .
یک جلسه به آموزش خوا ندن با لحن وآهنگ منا سب اختصا ص داده می شود .فرض بر این است که دانش آموزان تا جلسه ی ششم روخوانی درس را آمو خته باشند و دراین جلسه می توان به آموزش لحن در خواندن پرداخت.
برای آموزش لحن :
ابتدا از چهار دانش آموزکه لحن خواندن متفاوتی دارندبخواهید بند اول درس را به ترتیب بخوانند ودیگران کتاب را ببندند وفقط با دقت گوش کنند.به دانش آموزان بگویید که هر متن، لحن وآهنگ خاصی دارد.متن درس اول ، متن روا یی -داستانی است ؛شما می توانیدبه دانش آموزان بگو یید متن ،داستانی است .لحن متن روایی ،آهنگی نرم وملایم داردکه شنونده را مشتاق ومنتظرشنیدن بقیه ی ماجرا می کند.
تمرین خواندن تأکید بر لحن،آوا وآهنگ مناسب
سطوح روخوانی:
گام اول: خواندن درست وروان یک متن
گام دوم : رعایت لحن وآهنگ متن با توجه به شرایط موجود ومتناسب با فضای حاکم بر متن .
یک جلسه به آموزش خوا ندن با لحن وآهنگ منا سب اختصا ص داده می شود .فرض بر این است که دانش آموزان تا جلسه ی ششم روخوانی درس را آمو خته باشند و دراین جلسه می توان به آموزش لحن در خواندن پرداخت.
برای آموزش لحن :
ابتدا از چهار دانش آموزکه لحن خواندن متفاوتی دارندبخواهید بند اول درس را به ترتیب بخوانند ودیگران کتاب را ببندند وفقط با دقت گوش کنند.به دانش آموزان بگویید که هر متن، لحن وآهنگ خاصی دارد.متن درس اول ، متن روا یی -داستانی است ؛شما می توانیدبه دانش آموزان بگو یید متن ،داستانی است .لحن متن روایی ،آهنگی نرم وملایم داردکه شنونده را مشتاق ومنتظرشنیدن بقیه ی ماجرا می کند.
نکاتی که در خواندن متن روایی مهم هستند:
1.درلحن روایی از تک لحنی خواندن متن پرهیز کنید وبه تناسب شخصیت هابه تغییر های مناسب آهنگ توجه کنید.
2. رعایت سرعت مناسب خواندن در تاثیر گذاری،مهم است.
3.با رعایت دقیق فراز و فرودها ی آوایی متناسب با جریان داستان،حالت کشش وانتظار در شنونده برانگیخته می شود وبا ایجادگسست های آوایی ووصل و د رنگ های مناسب، اورابه گوش دادن ترغیب می کنیم.
4.کلماتی راکه می خواهیدتاثیرگذارباشند،برجسته کنید.این مطالب بارعایت «تکیه»اتفاق می افتد.
5.بهتراست درمیانه ی متن ها،حرف (وَ)به صورت _ُخوانده شودتاامتدادآوایی کلام حفظ رعایت این نکته درخواندن شعرنیزضروری است.
6.مکث کردن ازابزارهای زیبایی لحن درخواندن است که بایدبه آن توجه شود.مکث برزیبایی خواندن تاثیرمی گذارد.
لحن و آهنگ های زبان فارسی :
لحن یعنی آواز خوش و موزون نوا کشیدن صدا یا اجتماع حالت های صدا های مختلف (دهخدا ) لحن نحوه ی خواندن وبیان کردن جملات است با توجه به شرایط و فضای حاکم بر جملات کل متن انواع لحن وآهنگ کلی زبان فارسی را می توان عبارت از مواردزیر دانست.
1- لحن ستایشی :
ستایش مخصوص خداوند است وشاعر یا ونویسنده در آن خداوند را به خا طر آفرینش بی همتا قدرت بی نظیر والطاف فراوانش می ستاید . بسیاری ازستایش ها را می توان درد یبا چه ها ومقدمه های کتاب های نظم ونثر مشاهده کرد مانند آثار فردوسی وسعدی .
آغازگر کتاب فارسی سوم شعری از محمود
پور وهاب است. در این شعر، فرد با تواضع و فروتنی رو به روی پروردگار ایستاده است؛ بنابراین لحنی ستایشی را می طلبد.عنصر قوی در این لحن حس و عاطفه ی کلام است و نرمی و لطافت باید در خوانش آن رعایت شود.
2- لحن خاطره
خاطره داستان یا حادثه ای است که در خاطر انسان باقی می ماندوآن قدر برای نویسنده اهمیت داشته که آن را نوشته است. خواننده با خواندن نخستین کلمه ها وجمله ها از طریق توصیفات موجوددر متن می تواند به جریان ذهنی وفضای خوشایند یا ناخوشایند خاطرات پی ببردوحس ولحن خاصی برای آن درنظر بگیرد این کار ازطریق عنوان متن نیز انجام پذیر است.
در هنگام خواندن خاطرات باید:
1-دانست که هرنویسنده ای درنوشتن خاطره لحن خاص خود را دارد
2-ممکن است خاطره به زبان محاوره نوشته شده باشد
3-با نگاه به چند جمله ی اول لحن آن را کشف کرد
4-زاویه ی دید در بیشتر خاطرات اول شخص است و .خواننده باید متن را از زبان خود بیان کند
5-متن را روانتر از سایرمتون خواند.
6-بر نام آواها و شبه جمله های تاسفی و... تاکید بیشتری شود .
7-به وزن عاطفی وبار حسی جمله ها توجه نماید و به فرا خور آن لحن ها وآهنگ های خوانش خویش را تغییر دهد.
6-حفظ آهنگی که شاعر درشعر خود ویا در یک مصراع یا یک بیت ایجاد می کند
7-در حماسه ها غیراز توصیفات و مبالغه ها گفت وگوهایی وجوددارد که خواننده باید با درنظر گرفتن همه چیز وهمه ی ویژگی های شخصیت ها سخنانشان را با لحنی مناسب به زبان آورد
8– حماسه ها داستان بلند کاملی هستند و انواع لحن ها را در خوددارند
3- لحن حماسی :
حماسه به معنای داستان دلاوری وشجاعت است کسی که شعر حماسی را می خواند باید به گونه ای بخواند دلاوری .به شنونده منتقل کند .
در هنگام خواندن شعر حماسی باید:
1-آهنگ شعر را که مساوی با ((تن تن –ت تن تن-ت .تن تن –ت تن))(فعولن فعولن فعولن فعل)است حفظ کرد
2-کشیدن آخرین بخش کلمه ی پایانی هر مصرع (ایجاد .کشش آوایی)
3-تاکید بیشتر روی صدای چرخشی (ر)
4-ادای درست و کامل تشدیدها
5-خواننده می تواند درحین خواندن متن حماسی با استفاده از حرکات دست وبدن وحتی حالت های صورت .آن را ادا می کند .
4- لحن داستانی روایی :
حکایت تعریف کردن صمیمانه داستانی کوتاه با آهنگی نرم و ملایم است به گونه ای که شنوده یا از آن پنده بگیرد آغاز
چنین لحنی از گذشته با قصه خوانی ها همراه بود .
حکایت ها معمولا با عبارتی نظر «آورده اند که ...» « یکی را شنیدم» «روزی ...» :«نقل است که ...» آغاز می شود
بسیاری از حکایت فارسی پند آموز ند و بسیاری دیگر طنز آمیز
لحن اغلب متون و اشعار کتاب فارسی سوم ابتدایی لحن روایی – داستانی است. به عنوان نمونه لحن درس «محله ی ما» داستانی – روایی است. هم چنین کشش حوادث متن ملایمت و نرمی خاصی در کلام ایجاد می کند.
9- یکی از ویژگی داستان های حماسی نامه نگاری بین افراد مختلف مانند کی کاووس به رستم است
10- پیک ها آورندگان اخبار و نامه ها هستند نیز خود لحن خاصی را می طلبند که باید به هنگام خواندن جملاتشان را
با دقت استواری احترام به شنونده و شجاعت کامل همچون سفیری سیاسی بیان کرد .
11- زاویه ی دید در حماسه ها به طور کلی سوم شخص (دانای کل ) است .
بخشی از شعر« ایران عزیز» لحن حماسی را می طلبد.
